Jak wygląda odpowiedzialność rzekomego pełnomocnika?

Poza sankcją bezskuteczności zawieszonej umowy zawartej przez rzekomego pełnomocnika przepis art. 103 Kodeksu cywilnego reguluje także przysługujące drugiej stronie umowy roszczenie o zwrot korzyści uzyskanej przez rzekomego pełnomocnika w wykonaniu wadliwej umowy, a także roszczenie o naprawienie przez niego szkody. Roszczenie o zwrot korzyści oraz roszczenie odszkodowawcze powstają w razie braku potwierdzenia wadliwej czynności przez mocodawcę. Powstanie tych roszczeń nie wiąże się tylko z bezskutecznym upływem terminu do dokonania potwierdzenia wyznaczonego mocodawcy przez drugą stronę umowy zawartej przez rzekomego pełnomocnika. Powstają one bowiem również wtedy, gdy zawarta przez rzekomego pełnomocnika umowa staje się definitywnie nieważna z uwagi na wyraźną odmowę jej potwierdzenia. Przepisu art. 103 § 3 Kodeksu cywilnego nie stosuje się, gdy umowa zawarta przez rzekomego pełnomocnika w ogóle nie może zostać potwierdzona przez rzekomego mocodawcę, ponieważ jest bezwzględnie nieważna z uwagi na inną przyczynę wadliwości czynności prawnej W kodeksie cywilnym uregulowane zostały skutki zawarcia umowy przez rzekomego pełnomocnika.(np. z powodu zawarcia jej bez zachowania formy szczególnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności). Roszczenia, o których mowa mogą powstać w razie nieważnego potwierdzenia (np. gdy oświadczenie woli o potwierdzeniu nie czyni zadość wymogowi formy wynikającemu z art. 63 § 2 Kodeksu cywilnego). Dojdzie do tego wtedy, gdy nieważne oświadczenie o potwierdzeniu zostało złożone przez rzekomego mocodawcę w odpowiedzi na termin wyznaczony przez drugą stronę, a termin ten minął zanim rzekomo reprezentowany zdążył dokonać następnego, ważnego potwierdzenia. Jeśli zaś nieważne potwierdzenie zostało złożone przez rzekomo reprezentowanego z własnej inicjatywy albo termin wyznaczony przez drugą stronę jeszcze nie minął, to umowa zawarta przez rzekomego pełnomocnika pozostaje nadal w stanie bezskuteczności zawieszonej (może być skutecznie potwierdzona). W tej ostatniej sytuacji nie powstają więc roszczenia, o których mowa w art. 103 § 3 Kodeksu cywilnego.

Odpowiedzialność rzekomego pełnomocnika uregulowana w art. 103 § 3 Kodeksu cywilnego ogranicza się do tzw. ujemnego interesu umownego. Należy też przyjąć, że jeśli do zawarcia umowy z rzekomym pełnomocnikiem doszło, mimo że druga strona wiedziała o braku umocowania, to odpowiedzialność odszkodowawcza nie powstaje w ogóle. Odpowiedzialność rzekomego pełnomocnika, o której mowa jest odpowiedzialnością deliktową. Jest ona niezależna od winy.

Nieważność jednostronnej czynności prawnej

Zasadniczo jednostronne czynności prawne dokonane przez rzekomego pełnomocnika są nieważne (art. 104 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego). Jednostronnymi czynnościami prawnymi są czynności, dla których skuteczności wystarczy oświadczenie woli jednej ze stron (np. odstąpienie od umowy lub jej wypowiedzenie).

Ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu może zgodzić się na działanie bez umocowania. W takim wypadku stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania, a więc art. 103 Kodeksu cywilnego (art. 104 zdanie drugie Kodeksu cywilnego).