Reprezentacja stron procesowych w procesie karnym

Reprezentacja stron procesowych w procesie karnym

W procesie karnym strony procesowe mogą posiadać swoich reprezentantów. Są to osoby, które działają za stronę w jej imieniu na mocy odpowiedniego tytułu prawnego. Tytułem prawnym, o którym mowa może być:

1. pełnomocnictwo udzielone przez stronę lub przedstawiciela ustawowego;

2. zarządzenie prezesa sądu (przewodniczącego wydziału), przewodniczącego rozprawy lub referendarza sądowego;

3. przepis ustawy.

Wśród reprezentantów procesowych stron wyróżnia się:

1. obrońców,

2. pełnomocników,

3. przedstawicieli ustawowych.

Obrońca w procesie karnym

Obrońcą w polskim postępowaniu karnym jest uczestnik postępowania przygotowawczego (dochodzenia, śledztwa) lub procesu występujący w imieniu oskarżonego na podstawie udzielonego pełnomocnictwa lub decyzji sądu. Mamy więc do czynienia z obrońcami z wyboru i z urzędu. Obrońca ma obowiązek podejmowania wszelkich działań przewidzianych prawem:

• zgłaszać wnioski dowodowe,

• zaskarżać czynności organów postępowania, w celu doprowadzenia do uniewinnienia oskarżonego lub do orzeczenia jak najniższego wymiaru kary.

Obrońca może podejmować tylko czynności na korzyść oskarżonego. Wszelkie czynności podjęte przez obrońcę wywołują skutek tak jakby oskarżony sam je podjął.

Obrońcą może być osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych (art. 82 kodeksu postępowania karnego).

Adwokatem może być ten, kto:

1. jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmie prawidłowego wykonywania zawodu adwokata;

2. korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych;

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczpospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

4. odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację adwokacką i złożył egzamin adwokacki.

Osoba wpisana na listę adwokatów może wykonywać swoje obowiązki w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim oraz spółce (cywilnej lub jawnej, partnerskiej, komandytowej, lub komandytowo-akcyjnej).

Radcą prawnym może być ten kto,

1) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

2) korzysta w pełni z praw publicznych;

3) ma pełną zdolność do czynności prawnych;

4) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego;

5) odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski.

Radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce (cywilnej lub jawnej), partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.

Obrońca zawsze powinien działać z należytą starannością. Nie ważne, czy działa z wyboru czy z urzędu oraz czy obrona ma charakter obligatoryjny, czy jest fakultatywna.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego skłania się do stanowiska, że adwokat zawieszony w czynnościach zawodowych jest osobą nieuprawnioną do sprawowania obrony. Jeśli taki adwokat wystąpi w charakterze obrońcy w postępowaniu sądowym, w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2, to mamy do czynienia z bezwzględną przyczyną odwoławczą.

W trakcie postępowania pewne uprawnienia ma również aplikant adwokacki i radcowski. Po sześciu miesiącach aplikacji aplikant może zastępować adwokata lub radcę przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami. Wyjątkiem są Sąd Najwyższy i Naczelny Sąd Administracyjny oraz Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu.