Rola obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym
Strona oraz inne osoby wskazane w Kodeksie postępowania karnego mogą złożyć środek odwoławczy od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji (art. 425 § 1 Kodeksu postępowania karnego).
W środku odwoławczym odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, a także podać, czego się domaga. Jeśli środek odwoławczy pochodzi obrońcy lub pełnomocnika, powinien ponadto zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie (art. 427 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego).
Obrońcy i pełnomocnicy mogą wziąć udział w posiedzeniu, na którym sąd uchyla zaskarżone orzeczenie z przyczyn, o których mowa w art. 439 § 1 Kodeksu postępowania karnego.
Obrońcy i pełnomocnicy mogą także wziąć udział w posiedzeniu, o którym mowa w art. 441 § 1 Kodeksu postępowania karnego. Chodzi tu o posiedzenie zwoływane, gdy przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy. Sąd odwoławczy może w takiej sytuacji odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Rola obrońcy i pełnomocnika przy sporządzaniu apelacji
Apelacja oznacza odwołanie. W systemie prawa procesowego funkcjonuje ona jako odwołanie od wydanego wyroku. W postępowaniu karnym strona może wnieść apelację od wyroku sądu pierwszej instancji, a pokrzywdzony od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie wydanego na posiedzeniu. Apelacja przysługuje także podmiotowi zobowiązanemu, o którym mowa w art. 91a (art. 444 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego).
Apelacja od wyroku sądu okręgowego powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika, chyba że pochodzi od prokuratora (art. 446 § 1 Kodeksu postępowania karnego).
Apelację może sporządzić obrońca i pełnomocnik, który jest adwokatem lub radcą prawnym. Chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie wnoszonej apelacji wysokiego poziomu merytorycznego.
Sąd może apelację przyjąć lub odrzucić. O przyjęciu apelacji zawiadamia się obrońców i pełnomocników (art. 448 § 1 Kodeksu postępowania karnego).
Udział obrońcy w rozprawie apelacyjnej wypadkach określonych w art. 79 i 80 k.p.k. jest obowiązkowy. Natomiast udział w rozprawie innych pełnomocników oraz obrońcy we wskazanych wyżej przypadkach jest obowiązkowy wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne (art. 450 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego). Należy podkreślić, że niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy. Niestawiennictwo tamuje jednak rozpoznanie sprawy, gdy udział tych osób jest obowiązkowy (art. 450 § 3 Kodeksu postępowania karnego).
Udział obrońcy i pełnomocnika na posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie
Innym środkiem odwoławczym w procesie karnym jest także zażalenie. Przysługuje ono na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku (ustawa może jednak stanowić inaczej). Zażalenie przysługuje także na postanowienia co do środka zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie. Zażalenie może wnieść strona, a także osoba, której postanowienie bezpośrednio dotyczy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 459 Kodeksu postępowania karnego).
Strony oraz obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie na postanowienie kończące postępowanie, na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego innego niż tymczasowe aresztowanie, na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego oraz na zatrzymanie. Mają oni prawo do udziału w posiedzeniu sądu odwoławczego także wtedy, gdy przysługuje im prawo udziału w posiedzeniu sądu pierwszej instancji (art. 464 § 1 Kodeksu postępowania karnego). W innych wypadkach sąd odwoławczy może zezwolić stronom lub obrońcy albo pełnomocnikowi na wzięcie udziału w posiedzeniu (art. 464 § 2 Kodeksu postępowania karnego).