Wypowiedzenie pełnomocnictwa
Jedną z przyczyn wygaśnięcia pełnomocnictwa jest jego wypowiedzenie. Może tego dokonać mocodawca lub pełnomocnik. Jeśli jednak pełnomocnictwo powstało w związku z przyznaniem stronie prawa pomocy, to może je wypowiedzieć tylko mocodawca.
Do czasu wypowiedzenia pełnomocnictwo wywołuje skutki prawne. Można je wypowiedzieć w każdym czasie. Mocodawca lub pełnomocnik powinien jednak powiadomić o tym sąd. W przeciwnym razie wypowiedzenie odnosi skutki tylko w ramach wewnętrznej relacji między pełnomocnikiem a mocodawcą. Zawiadomienie powinno być dokonane w piśmie procesowym lub ustnie przez oświadczenie, które należy wciągnąć do protokołu.
Oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa przez mocodawcę powinno być jednoznaczne i stanowcze. Wypowiedzenia pełnomocnictwa nie można bowiem domniemywać na tej podstawie, że strona ustanowiła jeszcze inną osobę swoim pełnomocnikiem albo że od któregoś momentu samodzielnie dokonuje czynności procesowych. W przypadku, gdy strona nie zawiadomiła sądu o wypowiedzeniu pełnomocnictwa, a samodzielnie złożyła wniosek o sporządzenie i doręczenie jej uzasadnienia orzeczenia, to doręczenie wyroku z uzasadnieniem skutkujące rozpoczęciem biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia powinno nastąpić do rąk pełnomocnika tej strony. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 22 czerwca 2011 r. I FZ 77/11 przyjął, że nie podlega sanacji uchybienie terminu do złożenia środka zaskarżenia przez stronę z racji tego, że stosowne orzeczenie doręczono pełnomocnikowi, o którym sąd nie wiedział, że nie jest już pełnomocnikiem strony.
Sąd zawiadamia organ oraz innych uczestników postępowania o wypowiedzeniu pełnomocnictwa. Takie zawiadomienie może mieć formę doręczenia im odpisu pisma procesowego, w którym zawarte jest oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa.
Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy, który wypowiedział pełnomocnictwo obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez 2 tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeśli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych (art. 41 § 2 ustawy – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Okres 2 tygodni liczony jest od momentu, gdy oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa dotarło do mocodawcy.
Wygaśnięcie pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo wygasa w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej. Pełnomocnik procesowy działa jednak aż do czasu zawieszenia postępowania (art. 43 ustawy – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Przepis, o którym mowa stosuje się zarówno do osób fizycznych, jak i prawnych reprezentowanych przez pełnomocników. Uprawnienia wynikające ze statusu bezrobotnego i konsekwencje jego utraty dotyczą wyłącznie samego zainteresowanego i są ściśle związane z jego osobą. Jeśli więc w toku postępowania przed sądem administracyjnym, które dotyczy przedmiotu sprawy ściśle związanego z konkretną osobą nastąpi śmierć tej osoby – pełnomocnictwo wygasa. W takiej sytuacji nie zachodzi konieczność działania przez pełnomocnika procesowego do czasu zawieszenia postępowania. Przez „śmierć strony” rozumie się również sytuacje uznania za zmarłego oraz stwierdzenia zgonu.
W razie śmierci strony pełnomocnictwo wygasa z chwilą zawieszenia postępowania. Postępowanie uważa się za zawieszone w dniu wydania przez sąd postanowienia w tym przedmiocie. Jeśli strona umrze, pełnomocnik procesowy może podejmować niezbędne czynności procesowe zmierzające do zawieszenia postępowania (złożyć zażalenie na postanowienie, którym sąd umorzył postępowanie zamiast je zawiesić).
Pełnomocnictwo wygasa również w przypadku śmierci pełnomocnika, a jeśli pełnomocnikiem była osoba prawna – w przypadku utraty przez nią zdolności sądowej. Ponadto pełnomocnictwo wygasa w przypadku utraty przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnych (zdolności procesowej), jak również postulacyjnej np. w wyniku skreślenia z listy adwokatów lub radców prawnych. Możliwa jest jednak sytuacja, gdy występujący w sprawie pełnomocnik może reprezentować stronę z innego tytułu niż przynależność do korporacji zawodowej.
Dalsze pełnomocnictwo (substytucyjne) wygasa w momencie śmierci pełnomocnika, który go udzielił. W tej samej bowiem chwili wygasa pełnomocnictwo udzielone przez stronę.
Dotychczasowy pełnomocnik procesowy osoby prawnej, która utraciła zdolność sądową wskutek likwidacji może podejmować wyłącznie niezbędne czynności procesowe, które mają nie tylko powodować, ale także wyraźnie i bezpośrednio zmierzać jedynie do zawieszenia postępowania. W przypadku śmierci strony pełnomocnik legitymowany jest do podejmowania niezbędnych czynności procesowych, które zmierzają do zawiedzenia postępowania. Pełnomocnik nie może podejmować innych niż zmierzające do zawieszenia postępowania czynności procesowych. W zakresie tych czynności nie ma on pełnomocnictwa, które wygasło.